Xuất huyết tiêu hóa

“`html

Xuất Huyết Tiêu Hóa: Những Điều Cần Biết và Cách Xử Lý Kịp Thời

Xuất huyết tiêu hóa là một tình trạng bệnh rất nghiêm trọng và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Tình trạng này xảy ra khi có máu mất từ các bộ phận của hệ tiêu hóa như thực quản, dạ dày, tá tràng, ruột non hoặc đại trực tràng. Dưới đây là một số thông tin quan trọng về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị xuất huyết tiêu hóa, được chia sẻ từ PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật ống tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

Phân Loại Xuất Huyết Tiêu Hóa

Xuất huyết tiêu hóa được chia thành hai loại chính:

Xuất Huyết Tiêu Hóa Trên

Điều này xảy ra từ thực quản cho đến tá tràng.

Xuất Huyết Tiêu Hóa Dưới

Điều này xảy ra từ hỗng tràng cho đến hậu môn.

Nguyên Nhân Xuất Huyết Tiêu Hóa

Xuất Huyết Tiêu Hóa Trên

• Loét dạ dày tá tràng: Chiếm tỷ lệ cao nhất, với khoảng 15-20% bệnh nhân bị loét có thể gặp biến chứng xuất huyết. Nguyên nhân chính là do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori và việc dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs).
• Giãn tĩnh mạch thực quản: Thường xảy ra liên quan đến xơ gan, với tỷ lệ tử vong khoảng 20-30%.
• Hội chứng Mallory-Weiss: Là tình trạng rách niêm mạc thực quản do nôn mửa mạnh, chiếm khoảng 5-10% trường hợp.
• Ung thư dạ dày: Mặc dù là nguyên nhân ít phổ biến nhưng rất nghiêm trọng, chiếm khoảng 2-3% các trường hợp.
• Viêm dạ dày, viêm thực quản: Viêm này có thể gây tổn thương niêm mạc và khiến máu xuất hiện trong quá trình tiêu hóa.

Xuất Huyết Tiêu Hóa Dưới

• Bệnh trĩ: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở người lớn tuổi và trung niên. Khoảng 50% người lớn trên 50 tuổi có triệu chứng bệnh trĩ.
• Polyp đại trực tràng: Tình trạng chảy máu có thể chỉ ra rằng có polyp có nguy cơ biến thành ung thư.
• Ung thư đại trực tràng: Chiếm khoảng 10% các trường hợp xuất huyết dưới.
• Viêm ruột: Bệnh Crohn và viêm loét đại tràng có thể gây chảy máu trong ruột.
• Diverticulosis: Nguyên nhân phổ biến ở người lớn tuổi, khoảng 20-40% trường hợp có triệu chứng chảy máu.

Triệu Chứng Xuất Huyết Tiêu Hóa

Xuất Huyết Tiêu Hóa Trên

• Nôn ra máu (hematemesis): Máu có thể có màu đỏ tươi hoặc nâu sẫm.
• Phân đen (melena): Xuất hiện khi có chảy máu từ trên niêm mạc dạ dày, thường có mùi khó chịu.

Xuất Huyết Tiêu Hóa Dưới

• Đi ngoài ra máu (hematochezia): Máu đỏ tươi xuất hiện trong phân.
• Phân lẫn máu: Điều này có thể xảy ra khi chảy máu xảy ra ở phần trên đại tràng.
• Triệu chứng toàn thân: Mất máu cấp tính có thể gây hoa mắt, chóng mặt, tình trạng yếu và huyết áp giảm.

Chẩn Đoán Xuất Huyết Tiêu Hóa

Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa thường sử dụng các phương pháp như:

1. Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh và kiểm tra tình trạng sức khỏe.
2. Nội soi: Nội soi dạ dày và đại tràng có thể xác định nguồn gốc xuất huyết lên đến 90% trong nhiều trường hợp.
3. Xét nghiệm máu: Đánh giá mức độ thiếu máu và xác định nhóm máu để chuẩn bị truyền máu.
4. Kỹ thuật hình ảnh: Sử dụng CT scan và chụp mạch để tìm kiếm tổn thương nếu cần thiết.

Điều Trị Xuất Huyết Tiêu Hóa

Điều Trị Nội Khoa

• Thuốc giảm tiết acid (PPI): Giúp ổn định cục máu đông và thúc đẩy lành vết loét.
• Thuốc cầm máu: Như terlipressin, được sử dụng để giảm áp lực tĩnh mạch cửa.
• Truyền máu và dịch truyền: Để bù đắp lượng máu đã mất và duy trì huyết động.

Can Thiệp Nội Soi

• Kẹp cầm máu và tiêm thuốc cầm máu: Cách này được sử dụng để kiểm soát xuất huyết ngay tại chỗ.
• Thiết bị cầm máu khác: Như đầu dò nhiệt và đốt điện.

Phẫu Thuật

Phẫu thuật chỉ được chỉ định khi các biện pháp khác không hiệu quả hoặc khi chảy máu rất nghiêm trọng:

• Cắt bỏ phần tổn thương: Nơi có niêm mạc bị vỡ hoặc tổn thương nặng.
• Thắt tĩnh mạch thực quản và phẫu thuật tạo shunt tĩnh mạch cửa: Những cách này giúp giảm áp lực.

Biện Pháp Hỗ Trợ Khác

• Hồi sức tích cực: Đảm bảo có liệu pháp oxy và theo dõi sinh tồn.
• Theo dõi chặt chẽ: Đặc biệt ở bệnh nhân có nguy cơ cao tái phát.

Biến Chứng và Tiên Lượng

Một số biến chứng có thể gây nguy hiểm là:

• Sốc mất máu: Có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Suy thận cấp: Xảy ra khi có mất lưu lượng máu tới thận.
• Tử vong: Tỷ lệ tử vong dao động từ 5% đến 30%, tùy thuộc vào nguyên nhân.

Tiên lượng của bệnh nhân còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ mất máu, độ tuổi và các bệnh lý khác.

Dự Phòng Xuất Huyết Tiêu Hóa

Để giảm nguy cơ mắc xuất huyết tiêu hóa, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

1. Thay đổi lối sống: Giảm uống rượu, bỏ thuốc lá, và duy trì chế độ ăn